Houtstookinstallatie
Kwekerij de Wieringermeer
Aardwarmte is de verzamelnaam voor warmte die voorkomt uit de diepere lagen van de bodem. Met een aardwarmtepomp wordt warm water omhoog gepompt en gebruikt voor verschillende verwarmingsprocessen. Door de grote beschikbaarheid aan warm water uit de ondergrond is aardwarmte een bijna onuitputtelijke bron van energie.
In dit artikel leest u alles over aardwarmte in Nederland. Zo bespreken we waar het wordt toegepast, hoe een project ontwikkeld wordt en wanneer het rendabel is.
Er zijn op dit moment meer dan 20 aardwarmteprojecten actief in Nederland, waarvan een groot deel wordt ingezet voor de glastuinbouw. Het merendeel van de projecten bevindt zich in de omgeving van Zuid-Holland, waar warm water wordt gehaald (en afgekoeld water weer wordt geïnjecteerd) uit gesteentelagen uit de Krijt-periode. Die lagen liggen op zo’n 2000 meter diepte.
Het is gebleken dat de lagen op die diepte zeer doorlaatbaar zijn en hieruit grote hoeveelheden water (honderden kubieke meters per uur) kunnen worden gepompt.
Naast Zuid-Holland zijn er een aantal andere locaties in Nederland met gesteentelagen die geschikt zijn voor geothermie. In Noord-Nederland liggen de grootste kansen in de gesteentelagen uit de Perm-periode (bijvoorbeeld het 'Rotliegend' of de 'Slochteren-formatie'). De projecten in Kampen en Middenmeer produceren hier al warm water uit.
In Limburg wordt warmte geproduceerd vanuit gesteentelagen uit de Carboon-periode. Die liggen hier relatief ondiep in vergelijking met andere plekken in Nederland.
In heel Nederland dienen de operators van geothermiebronnen er voor zorg te dragen dat hun activiteiten niet leiden tot seismische activiteit in de ondergrond. Hierop wordt toegezien door Staatstoezicht op de Mijnen.
Dit is een specifiek zorgpunt voor de projecten in Limburg omdat dit ook een tektonisch actief gebied is. Dit betekent dat er natuurlijke aardbevingen voorkomen.
Op veel plaatsen in Nederland liggen de gesteentelagen uit het Carboon veel dieper. Er wordt momenteel gekeken naar de mogelijkheid om hier aardwarmte uit te winnen. Door de diepe ligging zal de temperatuur van het water veel hoger zijn. Dit is gunstig voor allerlei industriële toepassingen. De haalbaarheid zal uiteindelijk afhangen van de hoeveelheid water die geproduceerd kan worden uit het gesteente op die diepte.
Naast deze bekende gesteentelagen zijn er ook nog andere gesteentelagen die mogelijk geschikt zijn doordat ze diep genoeg liggen en een goede doorlaatbaarheid hebben. Zo ligt bijvoorbeeld de 'Formatie van Brussel', een gesteentelaag van doorlatend zand, relatief ondiep. Het heeft een lage temperatuur, van 25-45°C, maar kan mogelijk toch interessant zijn omdat de kosten in vergelijking met diepere aardwarmte relatief laag zijn.
De verspreiding van deze lagen in Nederland is soms beperkt. Er zal per casus bekeken moeten worden wat de mogelijkheden zijn. Op veel plekken in Nederland is het nog relatief onbekend wat de mogelijkheden zijn, omdat er te weinig geologische data beschikbaar is. Momenteel wordt er een landelijk programma opgestart om deze 'witte vlekken' in kaart te brengen.
Succesvolle aardwarmteprojecten zijn projecten waarin de warmtevraag en het warmteaanbod goed op elkaar zijn afgestemd. De warmtevraag is door het jaar heen veelal niet stabiel. Aardwarmte kan continu worden geproduceerd en kan daarmee de basisvraag aan warmte invullen.
Vrijwel alle aardwarmteprojecten zullen een back-up systeem moeten hebben (WKK, ketels, biomassacentrale) om de pieklast op te vangen. Hier moet in het projectontwerp rekening mee worden gehouden.
Voordat een aardwarmteproject gerealiseerd kan worden moeten de lokale mogelijkheden en beperkingen goed in kaart worden gebracht.
Hierbij zullen zowel de ondergrondse als de bovengrondse aspecten moeten worden meegenomen. De mogelijkheden zijn namelijk sterk afhankelijk van het type project. Zo is er een duidelijk verschil tussen toepassingen voor enkele afnemers van warmte, zoals bijvoorbeeld bij een groep tuinders, en toepassingen in de gebouwde omgeving, waarbij de geothermiebron één van de warmtebronnen is in een open warmtenet.
Een groot deel van de tot nu toe in Nederland gerealiseerde geothermieprojecten zijn gerelateerd aan tuinbouwbedrijven. Ekwadraat heeft in de helft van deze projecten het aanvragen van subsidie en van diverse vergunningen (opsporingsvergunningen en omgevingsvergunningen) begeleid.
Om een geothermiebron te realiseren wordt over het algemeen het volgende stappenplan doorlopen:
Toepassingen in de gebouwde omgeving zijn organisatorisch vaak complexer door de verschillende rollen van:
De besluitvorming loopt bij deze projecten ook anders. Hiermee moet rekening worden gehouden in de planning.
De risico’s liggen bij dit soort projecten vaak anders, mede omdat de investeringen en civiel-technische implicaties van de infrastructuur vaak groter zijn dan die aan de opwekkant. Dit terwijl de technisch-geologische risico’s aan het begin van het project vaak wel bepalend zijn voor het succes van het project.
Ekwadraat heeft goed zicht op de geografische variatie en kan helpen om voor u de potentie van aardwarmte in kaart te brengen. We kennen de geologische risico’s en kunnen u helpen om projecten vanuit een portfoliobenadering te evalueren.
Tot nu toe wordt er voornamelijk van project naar project gewerkt. Daardoor liggen de risico’s steeds bij ieder individueel project. Met een portfolio-aanpak daarentegen, is het mogelijk om de ontwikkeling van aardwarmte in Nederland te versnellen. Ekwadraat kan u helpen om vanuit haar netwerk en kennis tot een weloverwogen afweging te komen voor een portfolio-opbouw.
Ekwadraat heeft de ervaring, de kennis en het netwerk om ieder aardwarmteproject verder te helpen. Deze kennis zit met name in:
Ekwadraat begeleidt u tijdens de voorfase, maar ook als het project al gaande is. Neem voor een vrijblijvend gesprek contact met ons op.
Neem dan via onderstaand formulier contact met ons op en wij helpen u graag verder.
