Warmtetransitie en wijkuitvoeringsplannen
Unieke kans voor de nieuwe gemeenteraden om een beweging in de wijk tot stand te brengen.
Unieke kans voor de nieuwe gemeenteraden om een beweging in de wijk tot stand te brengen.
Een spannende tijd breekt aan voor de nieuwe gemeenteraden. Nieuwe coalities moeten worden gevormd in een versplinterd landschap met meer lokale politieke partijen dan ooit. Kleine lokale partijen winnen duidelijk grond, wat ons leert dat er meer en meer behoefte is aan lokale kleur en een stem van de lokale gemeenschap in de gemeentelijke besluitvorming. Tegelijkertijd zien we een bijzonder lage opkomst door het hele land en onder de 50% in een aantal gemeenten in Nederland. Het vertrouwen in de lokale (en landelijke) politiek en bestuur ontbreekt terwijl er grote opgaven voor de gemeenten op de stoep staan.
Eén van die opgaven is de warmtetransitie ofwel het aardgasvrij maken van alle gebouwen in Nederland. Het is een opgave die de komende 30 jaar zichtbaar wordt in alle straten, buurten, wijken en dorpen in Nederland. Het is een opgave die complex is omdat er veel disciplines bij komen kijken: energietechniek, financieel, planologisch, juridisch, openbare ruimte, samenwerking tussen verschillende overheden en semi-overheden, communicatie en participatie. Met name het onderdeel participatie is een onderdeel waar veel gemeenten mee worstelen, terwijl het een belangrijk onderdeel moet zijn van de warmtetransitie.
De gemeenteraadsverkiezingen laten zien dat de tijd rijp is: er is een duidelijke vraag lokaal, lokale inbreng en een beweging van onderop om het vertrouwen in de lokale politiek te versterken. Een unieke kans dus voor de formerende partijen om het aardgasvrij maken van de woningen aan te vliegen op een wijze die recht doet aan alle zorgen, behoeften en wensen van de lokale bewoners.
De komende jaren worden in alle buurten, wijken en dorpen zogenaamde Wijkuitvoeringsplannen (WUPs) opgesteld onder regie van de lokale gemeenten. In deze plannen moeten komen te staan hoe, wat en door wie de woningen in de buurt of wijk verduurzaamd en aardgasvrij worden. Dit klinkt redelijk rechtlijnig en het product WUP als een product wat te standaardiseren valt, maar niets is minder waar. Mijn collega’s Milou van Rijn, Marjan de Vries, Dirk-jan Smelt, Vincent Esposto, Famke Leeuwe en Rob Goes die werken aan wijkuitvoeringsplannen vertellen dagelijks hoe weerbarstig de praktijk hiervan is.
Centraal staat het proces rondom wijkuitvoeringsplannen. En dan bedoel ik niet het proces van het opstellen van het document met daarin een technisch concept of businesscase, maar het proces van het opstellen van een gezamenlijk ambitie (stip op de horizon) en het bijeenbrengen van de van de mensen in de wijk. Het tot stand brengen van een beweging in de wijk is het enige wat telt om ervoor te zorgen dat er draagvlak, uitvoeringscapaciteit en voldoende tempo of urgentie is als de daadwerkelijke uitvoering begint. Wij noemen dit ook wel wijkactivatie.
Om deze beweging in gang te zetten moet je rekening houden met alle mensen die in de wijk wonen en rekening houden met de verschillende wijzen waarop mensen betrokken willen zijn bij de verduurzaming van hun woning en de woningen in hun wijk. Daar komt bij dat iedereen een ander kennisniveau heeft, druk is met werk, huishouden en gezinsleven en andere zorgen hebben die voorrang hebben op duurzaam en aardgasvrij. En hoewel er veel wijken zijn die op het eerste oog op elkaar lijken, zijn de mensen die er wonen stuk voor stuk uniek en dat dwingt ons ertoe om maatwerk toe te passen in iedere wijk. Dit betekent dat er voor elke wijk genoeg capaciteit en tijd moet worden gereserveerd om recht te doen aan de individuen, gezinnen en gemeenschappen in de buurten, wijken en dorpen in Nederland.
Ik roep daarom de lokale politieke partijen in elke gemeente in Nederland op om tijd en capaciteit te reserveren om dit samenspel in de wijken vorm te geven. Bereid je als gemeenteraadslid voor op een intensieve samenwerking met je bewoners en geef bewoners de ruimte om zelf eigenaarschap voor verduurzamen en aardgasvrij te laten groeien. Geef je ambtelijke organisatie de vrijheid en ruimte om maatwerk toe te passen in de wijk. Neem de opgave van het aardgasvrij maken van de wijken serieus en zie het als een kans om het vertrouwen in de lokale politiek te versterken of zelfs te hervormen!
En wil je meer weten over het zo’n proces rondom wijkuitvoeringsplannen eruit ziet of welke tips er zijn vanuit de praktijk? Kijk dan eens rond op onze website, of nodig mij en mijn collega’s uit voor een bak koffie, gesprek of presentatie voor jouw gemeenteraad. We vertellen graag wat we tegenkomen in de verschillende wijken waar we werken aan een beweging in de wijk voor wijkuitvoeringsplannen of in het kader van de Proeftuinen Aardgasvrij Wijken (PAW).
Deze blog is geschreven door Andries Metz.
Neem dan contact op via onderstaand formulier.
"Een keer koffie doen? Neem contact op met mij of een van mijn collega's"
Manager publiek domein